Nga Fejzo Subashi
Zgjedhjet e 11 majit sollën në skenën politike shqiptare një mori partish të reja dhe nisma të reja qytetare që morën guximin të sfidojnë rendin e zakonshëm politik.
Në pamje të parë, një dukuri e tillë ngjan si risi dhe gjallërim i jetës demokratike.
Por në një analizë më të thelluar, ajo ngre edhe dyshime të ligjshme mbi efektet reale në procesin demokratik dhe vetë ekuilibrat e pushtetit.
Një lëvizje e shëndetshme?
Në çdo shoqëri demokratike, lindja e forcave të reja politike është sinjal i shëndetshëm.
Ajo tregon se shoqëria nuk është e mpirë dhe se ekziston një shtresë qytetare që nuk ndihet e përfaqësuar nga strukturat ekzistuese. Partitë e reja mund të sjellin energji të re, ide moderne, forma të ndryshme të komunikimit me publikun dhe përfaqësim më të drejtpërdrejtë të kauzave specifike si mjedisi, të rinjtë, emigracioni, barazia sociale apo teknologjia.
Në këtë kuptim, pjesëmarrja e tyre është një risi pozitive, sepse sfidon monopolin e partive tradicionale dhe i jep zgjedhësit mundësinë për të zgjedhur ndryshe. Ato janë një shans për të ndalur përçudnimin e demokracisë në një lojë të mbyllur ku qytetari voton vetëm për të keqen më të vogël.
Apo një fragmentim i dëmshëm?
Por në praktikë, sidomos në Shqipëri, pjesëmarrja e partive të reja ka shpesh një tjetër anë, më pak të dukshme, por shumë më të rrezikshme: fragmentimin e qëllimshëm të opozitës dhe manipulimin e konkurrencës politike.
Shumë prej këtyre partive të reja nuk lindin si rezultat i një kauze apo vizioni, por si produkte të momentit, pa program të qartë, pa strukturë, dhe shpesh pa integritet. Ato krijohen mbi zemërime personale, prishje pazari, apo në rastin më të keq, me bekimin e të njëjtit pushtet që pretendojnë të sfidojnë. Në këtë mënyrë, nën petkun e pluralizmit, ato shërbejnë si instrumente përçarjeje, që ndajnë votën kundër pushtetit dhe për rrjedhojë, e ndihmojnë atë të qëndrojë në fron.
Për më tepër, fragmentimi i tepërt i votës opozitare në emra të panjohur, të paqëndrueshëm dhe pa profil të qartë, i jep alibi publikut për t’u tërhequr edhe më shumë nga procesi zgjedhor. Kjo sjell apati dhe dekurajim, duke dobësuar vetë boshtin e demokracisë: pjesëmarrjen.
Risi apo dëm? Varet nga qëllimi dhe konteksti
Në fund të ditës, pjesëmarrja e partive të reja nuk mund të gjykohet as si vlerë në vetvete, as si rrezik absolut. Ajo duhet gjykuar sipas origjinës politike, qëllimit real dhe ndikimit të tyre konkret në terren.
Kur një parti e re përfaqëson vërtet një shtresë të paartikuluar, një shqetësim real dhe sjell një ofertë serioze, ajo është një risi e mirëpritur.
Kur një “parti” është thjesht një kasetë boshe për të hedhur tym e mjegull në elektorat, atëherë ajo është një dëm funksional ndaj demokracisë.
Prandaj, pyetja e vërtetë që duhet të shtrojmë nuk është vetëm “sa të reja janë partitë?”, por “çfarë realisht përfaqësojnë ato?”. Risi për hir të risisë, pa përmbajtje, është vetëm një maskë e zbrazët. Demokracia nuk ka nevojë për fasada, por për përfaqësim të vërtetë.
