Shkrimtari i madh shqiptar, kolosi i letërsisë shqipe, i madhi Ismail Kadare, mbylli sytë mëngjesin e djeshëm në moshën 88-vjeçare duke lënë pas një dhimbje të madhe te të gjithë ata që patën fatin ta njohin nga afër, punojnë dhe të rriten me shkrimet dhe librat e tij.
Përgjatë jetës së tij, Kadare është vlerësuar dhe nderua me dhjetëra çmime ndërkombëtare. Dekoratën e fundit ai e mori më 16 tetor të vitit 2023 nga presidenti i Francës, Emmanuel Macron gjatë një vizite në Tiranë.
Presidenti Macron dekori shkrimtarin Ismail Kadare me gradën e “Oficeri të Madh të Legjionit të Nderit”. Dekoratë kjo që e gëzojnë në Francë vetëm 250 personalitete.
Ndërsa për vdekjen e Kadaresë ka reaguar edhe Presidenca Franceze. Përmes një mesazhi të ndjerë Presidenca Franceze shkruan se Kadare ishte një shkrimtar që mishëroi, me jetën, me veprën dhe me personalitetin e tij, pasurimin e dialogut, forcën e shpirtit europian dhe vokacionin mikpritës të Francës.
Më tej shton se shkrimtari jetoi dhe krijoi si njeri i lirë, në një vend që nuk ishte: Shqipëria Sovjetike e pasluftës, nën zgjedhën e hekurt të Enver Hoxhës.
Reagimi i plotë:
“Vdiq këtë të hënë një shkrimtar që mishëroi, me jetën, me veprën dhe me personalitetin e tij, pasurimin e dialogut, forcën e shpirtit europian dhe vokacionin mikpritës të Francës. Është larguar nga ne shkrimtari franko-shqiptar Ismail Kadare.
Ai ishte një nga ata për të cilët shkrimi është një luftë, një nga ata që çdo fjalë e tyre është shkëputur nga heshtja, nga ata që çdo rresht rrezikon t’ua bëjë më të rëndë raportin, nga ata që çdo roman i kërcënon të jetë epitafi i karrierës së tyre.
Sepse jetoi dhe krijoi si njeri i lirë, në një vend që nuk ishte: Shqipëria Sovjetike e pasluftës, nën zgjedhën e hekurt të Enver Hoxhës.
Por zbulimi i letërsisë hapi brigjet e një bote të re për adoleshentin. Te lexosh Cervantes-i, Homeri dhe Gogol-i, ai forcoi rezistencën e tij intelektuale. Aq sa i rrëshqiti indoktrinimi i pedagogëve të letërsisë, në Universitetin e Tiranës si në Institutin Gorki në Moskë, tempulli i letërsisë zyrtare. Në vend të rritjes së në radhët e “trupës elitare të realizmit socialist”, siç quhej, ai u bashkua me luftëtarë të rezistencës së lirisë së stilit. Romani i tij i madh i vitit 1963, Gjenerali i ushtrisë së vdekur, ishte toleruar, sepse tema e tij ishte shqetësuese, ëndërrimi i tij pengoi etiketat komuniste: zhvarrosja e ushtarëve nga Lufta e Dytë Botërore para një prifti dhe një ushtari italian, nën shiun shqiptar që vazhdon të bjerë.”
